Του Γιάννη Κουρόγιωργα
Pallazo Cartiotti in Trieste
«Στα μέσα της εφηβείας του, σε ηλικία περίπου 15 ετών, ο Δημήτριος άφησε την οικογένεια και ταξίδεψε στη Σμύρνη αναζητώντας καλύτερες ευκαιρίες. Η παράδοση λέει ότι μια μέρα ενώ βοηθούσε τον πατέρα του να οργώνει ένα χωράφι, ένας θείος πέρασε από εκεί στο δρόμο του προς τη Σκάλα, το λιμάνι του γειτονικού Άστρους, για να σαλπάρει για τη Σμύρνη και προσφέρθηκε να πάρει μαζί και τον Δημήτριο.
Ο έφηβος ενθουσιάστηκε πολύ με την ιδέα, και χωρίς δεύτερη σκέψη άφησε τη σκαπάνη και αμέσως έφυγε για να βρει τα τσαρούχια του (ρουστίκ παπούτσια) και να ακολουθήσει τον θείο. Στη βιασύνη του, φοβούμενος μήπως αλλάξει γνώμη ο θείος ή ο πατέρας του, κατάφερε να βρει μόνο ένα τσαρούχι και σύμφωνα με το παραμύθι έτσι έφυγε. με ένα μόνο παπούτσι!
Παθιασμένος υποστηρικτής του αγώνα κατά της Τουρκοκρατίας στην πατρίδα του, ο Καρυτσιώτης παρείχε καταφύγιο στη σοφίτα αυτού του αρχοντικού για μήνες στους διασωθέντες Ιερολοχίτες, στρατιωτικό τμήμα της ελληνικής επανάστασης για την εθνική ανεξαρτησία. Το 1798 παρείχε καταφύγιο και στον εθνικό ήρωα Ρήγα Φεραίο. Δυστυχώς ο Φεραίος προδόθηκε, συνελήφθη από τους Αυστριακούς και παραδόθηκε στους Τούρκους που τον στραγγάλισαν και στη συνέχεια πέταξαν το σώμα του στον ποταμό Δούναβη.»
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Παλάτσο Καρτσιότι – Βικιπαίδεια (wikipedia.org)
«Το μεγαλοπρεπές κτήριο κτίστηκε από τον πλούσιο Έλληνα έμπορο Δημήτριο Καρυτσιώτη (1741-1819), ο οποίος καταγόταν από τον Άγιο Ιωάννη Αρκαδίας.
Ο Δημήτριος Καρυτσιώτης εγκαταστάθηκε στην Τεργέστη το 1772 και αγόρασε μία μεγάλη έκταση δίπλα από το μεγάλο κανάλι της πόλης. Εκεί, το 1798, ξεκίνησαν οι εργασίες κατασκευής του μεγάρου, με αρχιτέκτονα τον Ματτέο Περτς (γνωστό για πολλά έργα στην πόλη της Τεργέστης, όπως ο ελληνορθόδοξος ναός του Αγίου Νικολάου κ.ά.) και τον Τζοβάννι Ριτζέττι. Το κτήριο ολοκληρώθηκε το 1805 και εκεί στεγάστηκε ο μεγάλος εμπορικός οίκος του Καρυτσιώτη, ο οποίος εμπορευόταν είδη ένδυσης από την Βοημία……..
Στην πρόσοψη του κτηρίου τοποθετήθηκε, όταν τελείωσαν οι εργασίες, η επιγραφή DEMETRIO CARCIOTTI MDCCC (Δημήτριος Καρυτσιώτης 1805). Τα επόμενα χρόνια έγιναν αρκετές τροποποιήσεις και αποκαταστάσεις, όπως η επικάλυψη με γύψο της πρόσοψης και της πέτρινης βάσης. Επιπλέον προστέθηκε και τρίτος όροφος, για να καλυφθούν οι ανάγκες του κτηρίου. Η σημερινή οδός 3ης Νοεμβρίου, όπου βρίσκεται το κτήριο, ονομαζόταν μέχρι το 1918 Riva Carciotti, δηλαδή οδός Καρυτσιώτη.
Το 1816 ο Αυστριακός υπουργός Μέττερνιχ έμεινε για ένα διάστημα στο Παλάτσο Καρτσιότι. Το 1819, ο Δημήτριος Καρυτσιώτης πέθανε και το κτήριο μοιράστηκε στους κληρονόμους του, σύντομα όμως, λόγω έλλειψης απογόνων, το κτήριο πέρασε στο κράτος. Το 1831 το κτήριο έγινε έδρα της Assicurazioni Generalli, σημαντικής ιταλικής ασφαλιστικής εταιρίας, καθώς επίσης και έδρα της Αυστροουγγαρικής Τράπεζας, της ελεύθερης ζώνης της Τεργέστης και του λιμενικού. Το 1918 το Αυστριακό κράτος αφαίρεσε την επικάλυψη χαλκού από τον θόλο του κτηρίου. Σήμερα το κτήριο στεγάζει ορισμένα γραφεία του δήμου».
«Εν τούτω τω τόπω συνήλθεν η Β΄ Εθνική Συνέλευσις των Ελλήνων, 30 Μαρτίου – 18 Απριλίου 1823»,
O «Ιερός Χώρος» της Β’ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων είναι αναμφισβήτητα ένα από το σημαντικότερα ιστορικά μνημεία όχι μόνο της Κυνουρίας αλλά και της πατρίδας μας. Οι αποφάσεις της Εθνοσυνέλευσης ήταν σημαντικότατες για την ίδρυση και οργάνωση του Ελληνικού Κράτους.
Η χώρα απόκτησε πλέον οριστικό Καταστατικό Χάρτη. Με απόφαση της συνέλευσης, την καταλυτική παρέμβαση του Κολοκοτρώνη, την οργή του λαού και του στρατού, απετράπει η εκποίηση των εθνικών γαιών – κτημάτων. Το αναθεωρημένο Σύνταγμα, εξαιρετικά προοδευτικό και πρωτοποριακό για την εποχή του, περιείχε φιλελεύθερες και δημοκρατικές διατάξεις, που διασφάλιζαν τα ατομικά δικαιώματα του πολίτη. Θεσμοθετήθηκε η Δημόσια εκπαίδευση, λύθηκαν ζητήματα θρησκευτικής ελευθερίας, καθιερώθηκε η αρχή της ελευθεροτυπίας κ.α. Καταρτίστηκε και ο Ποινικός Κώδικας, βάσει του Βυζαντινού Δικαίου, για την προστασία του πολίτη από την ασυδοσία των αρχών.
Η Συνέλευση, στα πρότυπα των Συνταγμάτων της Γαλλικής Επανάστασης του 1789 μ.Χ., συνέταξε και τη «Διακήρυξη της Β΄ των Ελλήνων Συνελεύσεως» υπογραμμένη από 128 Πληρεξούσιους, μεταξύ των οποίων και ο Κολοκοτρώνης, «εντός του Μουσείου του Καρυτσιώτου», λέει η διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης .Η συνέλευση απάντησε με την διακήρυξη, στην υφήλιο και τους μεγάλους της εποχής «Είμεθα αποφασισμένοι να ανεξαρτισθώμεν, ως έθνος αυτόνομον και ανεξάρτητον».”
Με την πρώτη διοικητική διαίρεση του ελληνικού κράτους το 1835, ο ¨Αγιος Ιωάννης και Άστρος εντάχθηκαν στον Δήμο Θυρέας Ν. Αρκαδίας.
(ΦΕΚ 16Α – 24/05/1835– Σύσταση του δήμου με έδρα τον οικισμό Άγιος Ιωάννης, ΦΕΚ 5Α – 08/03/1841 –Ο οικισμός Άστρος ορίζεται χειμερινή έδρα του δήμου,Ο οικισμός Άγιος Ιωάννης ορίζεται θερινή έδρα του δήμου)
Πριν την Εθνοσύνελευση είχε προηγηθεί το καταλυτικό χτίσιμο της Σχολής Καρυτσιώτη.
Ο μεγάλος ευεργέτης μας Δημήτριος Καρυτσιώτης <1741-1819> γεννήθηκε στον Άγιο Ιωάννη (Αγιάννη) Κυνουρίας και κατά την Αγιαννίτικη παράδοση, έφυγε “με το ένα τσαρούχι”.Το 1798 έxτισε την μεγαλοπρεπή και «καλλιμάρμαρο» Σχολή Καρυτσιώτη στον λόφο Κουτρί στον Αγιάννη και το 1805 έxτισε στο Άστρος το παράρτημα της Σχολής του Αγίου Ιωάννη.
Το Ελληνικό κράτος αναγνωρίζοντας την μεγάλη προσφορά της Σχολής Καρυτσιώτη στο Ελληνικό έθνος εκήρυξε σαν «ιστορικόν διατηρητέον μνημείον», «ιστορικό τόπο» και «αρχαιολογικόν χώρον».
Περιοχή ”Κουτρί” Αγίου Ιωάννη (όπου η ιστορική Σχολή Καρυτσιώτη)
ΥΑ 147099/8654/11-4-1960, ΦΕΚ 199/Β/11-5-1960
Περί κηρύξεως αρχαιολογικού χώρου.
“Χαρακτηρίζομεν ως αρχαιολογικόν χώρον την περιοχήν ”Κουτρί” του χωρίου Άγιος Ιωάννης Κυνουρίας, θερινήν έδραν του Άστρους, ένθα ελειτούργησεν η ιστορική σχολή Καρυτσιώτη εν έτει 1798”.
ΥΑ 47192/1433/11-6-1946, ΦΕΚ 127/Β/8-8-1946
‘Κηρύσσομεν ως ιστορικόν διατηρητέον μνημείον το εν Άστρει διδακτήριον ένθα συνήλθεν εν έτει 1823 η β’ Εθνική Συνέλευσις”.
ΥΑ ΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/65069/3340/1-8-2005, ΦΕΚ 1194/Β/30-8-2005
Τίτλος ΦΕΚ Χαρακτηρισμός της πλατείας σχολής Καρυτσιώτη και τμήματος του αγροκηπίου, στο Άστρος Κυνουρίας, ως ιστορικού τόπου.
Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό τόπο το εναπομείναν σήμερα τμήμα εκτάσεως 18.850 τα.μ. του παλαιού αγροκηπίου (συνολικής εκτάσεως 46 στρεμμάτων), το οποίο ανήκε στη Σχολή Καρυτσιώτη και εντός του οποίου βρίσκεται η Σχολή Καρυτσιώτη, όπως αυτό εμφαίνεται στο Κτηματολογικό Διάγραμμα κλίμακας 1:1000 και σημειώνεται με τα στοιχεία 1, 2, 3 έως και 15, λόγω των σημαντικών ιστορικών γεγονότων, τα οποία έλαβαν χώρα στη συγκεκριμένη περιοχή.
Ο χώρος αυτός είναι τμήμα του αγροκηπίου – αρχικά 46 στρεμμάτων, το οποίο είχε δωρίσει ο Δημήτριος Καρυτσιώτης στη Σχολή, την οποία είχε ιδρύσει το 1805 – δενδροφυτεμένου με πορτοκαλιές, λεμονιές και ελιές, το προϊόν των οποίων χρησιμοποιούνταν για την πληρωμή των δασκάλων της Σχολής και την κάλυψη των εξόδων της.
Στο αγροκήπιο αυτό έλαβαν χώρα δύο σημαντικά γεγονότα της Επαναστάσεως, το γνωστό ως «κολοκοτρωναίικο τραπέζι της συμφιλίωσης» στις 19 Ιουνίου 1821, στο οποίο είχαν προσέλθει οι οπλαρχηγοί, προκειμένου να ξεπεραστούν οι αντιθέσεις και να ομονοήσουν για την επιτυχία της Επανάστασης που τότε ξεκινούσε, καθώς επίσης και η Β΄ Εθνοσυνέλευση των Ελλήνων (30 Μαρτίου έως τις 18 Απριλίου του 1823) με την παρουσία οπλαρχηγών, πολιτικών, πλήθους λαού και στρατού. Εντός της Σχολής η οποία περιλαμβάνεται στον υπό κήρυξη χώρο, συντάχθηκε η διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης».
Από κτητορική επιγραφή της Σχολής Καρυτσιώτη του Αγιάννη.
«1798 ΕΝ ΜΗΝΙ ΙΟΥΛΙΩ 18
Η ΣΧΟΛΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΦΙΛΟΘΕΑΜΟΝΑ
ΤΙ ΕΣΤΗΚΑΣ ΘΑΜΒΟΥΜΕΝΟΣ ΦΙΛΕ ΦΙΛΟΘΕΑΜΟΝ ΜΕ ΑΠΟΡΙΑΝ ΜΥΣΤΙΚΗΝ ΖΗΤΕΙΣ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΜΟΥ ΝΑ ΜΑΘΕΙΣ ΝΑ ΒΕΒΑΙΩΘΕΙΣ ΤΙ ΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΜΟΥ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΜΕ ΕΠΡΟΣΤΑΤΕΥΣΕ ΚΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΚΑΜΩΜΑ ΜΟΥ…………..Η προεπαναστατιμένη Ελλάδα είχε πολλά μικρά “κρυφά” και λίγα φανερά σχολεία. Ένα από τα ελάχιστα φανερά σχολεία ήταν και η περίφημη Σχολή Καρυτσιώτη που είχε κτιστεί το 1798 , 23 χρόνια πριν την Ελληνική επανάσταση και αυτό έχει μεγάλη σημασία. Είχε κτιστεί στο λόφο Κουτρί του Αγιάννη Κυνουρίας και ήταν ένα από τα λίγα “πανεπιστήμια” της προεπαναστατικής πατρίδας μας και οι μαθητές της ήταν απο ολόκληρη την ηπειρωτική Ελλάδα και τα νησιά μας. Ο μεγαλος ευεργέτης μας Δημήτριος Καρυτσιώτης, πανίσχυρος Αγιαννίτης πατριώτης της διασποράς, βρήκε τον τρόπο να επιτρέψουν οι 400 χρόνια κατακτητές Τούρκοι το κτήσιμο και την λειτουργία της σχολής στον Αγιάννη και στο παράρτημα της σχολής Καρυτσιώτη στο Άστρος Κυνουρίας ,που άνοιξε το 1805.
Η σχολή Καρυτσιώτη έπαιξε καταλυτικό ρόλο για την τοπική κοινωνία , έπαιξε πρωτεύοντα και καθοριστικό ρόλο για να γίνει ο Αγιάννης πρωτεύουσα της επαναστατημένης Ελλάδας, από τις 15 Αυγούστου έως την 1 Οκτωβρίου 1822 και για να γίνει η Β’Εθνοσυνέλευση των Ελλήνων στο Άστρος το 1823. .
Η σχολή ήταν ένα είδος πανεπιστημίου για εκείνη την εποχή, αφού οι μαθητές διδάσκονταν αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, μαθηματικά, φυσική – χημεία, γαλλικά και ιταλικά κ.α. Έχτισε, ακόμη, οικήματα για τους μαθητές που φοιτούσαν στη Σχολή και για τους διδασκάλους. Επιπλέον, εφοδίασε τη Σχολή με όργανα φυσικής, αστρονομίας, χημείας, χάρτες και άλλα εποπτικά μέσα διδασκαλίας.Έστελνε μάλιστα και χρηματικά ποσά για την πληρωμή των διδασκάλων και των ιατρών που εργάζονταν εκεί. Ο Καρυτσιώτης πλούτισε τη Σχολή με βιβλία και δημιούργησε μία μεγάλη βιβλιοθήκη. Ήθελε να ιδρύσει στην πατρίδα του μια σχολή, εφάμιλλη των Ευρωπαϊκών, που θα παρείχε τη γνώση στους μαθητές, δίνοντας τους την ευκαιρία να διαλέξουν δύο κατευθύνσεις: την εμπορική και την επαγγελματική.
Από την πυρπόληση της Σχολής διασώθηκαν 1500 βιβλία, τα οποία φυλάσσονταν το 1827στην οικία των Ζαφειροπουλαίων(Κάστρο Παραλίου Άστρους). Τα βιβλία αυτά ήταν, κατά την παράδοση, τοποθετημένα σε μια παλαιά ξύλινη βιβλιοθήκη που βρισκόταν στα γραφεία της Σχολής. Μεγάλο μέρος των βιβλίων αυτών έχει διασωθεί και καταγραφεί στις μέρες μας. Τα βιβλία αυτά ήταν ως επί το πλείστον κείμενα αρχαίων φιλοσόφων και συγγραφέων, εκκλησιαστικά κείμενα, εγχειρίδια φυσικής, μαθηματικών κ.α.
Στο Ίδρυμα Μνήμης Αγγελικής & Λεωνίδα Ζαφείρη στο Άστρος, βρίσκονται τα περίπου 1,500 βιβλία της περίφημης Σχολής Καρυτσιώτη του Αγιάννη , που προνοητικά και έξυπνα έσωσε και διαφύλλαξε ο οικιστής του Παραλίου Άστρους Αγιαννίτης στρατηγός Πάνος Ζαφειρόπουλος η Άκουρος αναγνωρίζοντας την μεγάλη σημασία τους , από τις ορδές του Ιμπραήμ αρχικά στο «αρχοντικό» του στον Αγιάννη και αργότερα τα μετέφερε για καλύτερη προστασία στην οικία του στο Κάστρο του Παραλίου Άστρους.
Η Βιβλιοθήκη της Σχολής Καρυτσιώτη. Χριστίνα Κουλούρη. 1991.
Αρχαιολογικό Μουσείο Αστρους. ( Κατάλογος Γλυπτών ) Αλκμήνη Ντατσούλη -Σταυρίδη. 1999.
https://www.zafeiris.gr/index.
Θυρεάτις Γη ( Ιστορία – Αρχαιολογία – Λαογραφία ) Ιωάννης Κουσκουνάς – Κυριάκος Χασαπογιάννης –Ιωάννης Κακαβούλιας. 1981
Γλυπτά από την Θυρεάτιδα Κυνουρίας. Αλκμήνη Ντατσούλη -Σταυρίδη. 1993.
{Copyright (C) 2011 Zafeiris Foundation Astros Greece. All Rights Reserved}
Στο προαύλειο της σχολής Καρυτσιώτη διακρίνονται οι καμινάδες των δωματίων της σχολής των οικοτρόφων μαθητών .
Στο κτήριο της σχολής αυτής στο Αστρος στεγάζεται σήμερα το Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους. Επίσης ο ευεργέτης μας έκτισε δωμάτια για να μένουν οι μαθητές και οι καθηγητές στη σχολής. Στο προαύλιο χώρο της σχολής του Άστρους σώζονται μέχρι σήμερα οι επιβλητικές της σχολής με την δική τους ξεχωριστή ιστορία, Το 1805 δώρισε στους κατοίκους του Άστρους και στη Σχολή μια έκταση περιπου 48 στρεμμάτων, το λεγόμενο «Αγροκήπιο», δίπλα και γύρω από τη Σχολή για να πληρώνονται για δίδακτρα οι καθηγητές της σχολής και να τρώνε οι οικότροφοι μαθητές της σχολής με τους καρπούς και τα φρούτα του “αγροκήπιου ” όπως σταφύλια, μούσμουλα. Το ίδιο έτος (1805) ο αδερφός του, Γεώργιος Καρυτσιώτης, επίσης μεγαλέμπορος στην Τεργέστη, μετέφερε με “σούγελο” (πέτρινο αυλάκι ) για 5-6 χιλιόμετρα το νερό από τη (Μάνα του νερού), πλησίον της Μονής Λουκους, στο Άστρος. Για “να ποτίζεται το αγροκήπιο για να είναι ανοικτή η Σχολή».
Το Προαύλιο της Σχολής Καρυτσιώτη. Εδώ περπατούσαν οι σύνεδροι της Εθνοσυνέλευσης και ο Κολοκοτρώνης.
Στα τέλη Ιουλίου – αρχές Αυγούστου του 1826 και οι δύο σχολές πυρπολήθηκαν από τις ορδές του Ιμπραήμ πασά και η Σχολή του Αγίου Ιωάννη, καταστράφηκε ολοσχερώς. Μαζί με τη σχολή καταστράφηκε όλο το χωριό, καθώς και οι 13 εκκλησίες και τα 2 μοναστήρια του. Σύμφωνα με τον ιστορικό Φαίδωνα Κουκουλέ, η σχολή «έγινε σωρός πετρών από την πυρκαϊάν του κοινού εχθρού της πίστεως Ιμβραήμ…». Κατά την Αγιαννίτικη παράδοση, η Σχολή καιγόταν συνεχώς επί μία εβδομάδα, καθώς οι κάτοικοί του είχαν διασκορπιστεί και δεν μπορούσαν να σβήσουν την φωτιά.
«Για πολλά χρόνια λέμε στους αναγνώστες μας .Ο χώρος του μουσείου, το κτήριο της Σχολής Καρυτσιώτη, τοπικού παραδοσιακού ρυθμού, μαντρωμένο με τον πέτρινο τείχο (μάντρα), μαζί με τον Προαύλιο Χώρο τη Σχολής που σώζονται μέχρι σήμερα οι καμινάδες των δωματίων των οικότροφων μαθητών της σχολής και τον επίσης μαντρωμένο χωριστό γειτονικό «Ιερό Χώρο» της Β’ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων εíναι σεμνός , αρμονικός και επιβλητικός,είναι «διατηρητέον ιστορικόν μημείον» και είναι « μουσείο από μόνος του».»
Όταν “Ιερός Χώρος “ της Β’ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων και το Προαύλιο της Σχολής Καρυτσιώτη (Μουσείου Άστρους), γίνουν ελεύθερα προσβάσιμα χωρίς περιορισμούς σχεδόν πετύχαμε τους στόχους μας και η περίφημη Σχολή Καρυτσιώτη (Αρχαιολογικό Μουσείου Άστρους) τελικά από ντροπή όλων μας, θα το βλέπουμε και θα το πιάνουμε, θα είναι κοντά μας, θα ανοίξει οριστικά και αμετάκλητα . Ας ευγνωμονούμε έμπρακτα το μεγάλο ευεργέτης μας Δημήτριο Καρυτσιώτη όπως αναμφισβήτητα δικαιούται.
astrosgr.com – Γιάννης Κουρόγιωργας
Πηγές
Συνεργάτες Astros Kynouria News
& Δημήτριος Καρυτσιώτης Γιάννη Δ.Κουρμπέλη
Αρχαιολογικοί Χώροι στο Άστρος
Η πλατεία Καρυτσιώτη (koinotita-astrous.gr)
Παλάτσο Καρτσιότι – Βικιπαίδεια (wikipedia.org)
¨Εχει μεγάλη σημασία ότι το μεγαλοπρεπεές κτήριο στην Τεργέστη ο μεγάλος ευεργέτης μας το είχε ονομάσει “Άστρος”